Wiek XX był znaczącym okresem dla rozwoju psychologii jako dyscypliny. W tym czasie pojawiły się różne szkoły myślenia, co doprowadziło do wzrostu różnorodności perspektyw teoretycznych i metodologii badawczych. Rygor naukowy psychologii nadal się rozwijał, a dyscyplina stawała się coraz bardziej interdyscyplinarna, torując drogę do znaczących postępów w takich dziedzinach jak psychologia kliniczna, psychologia poznawcza, psychologia społeczna i psychologia rozwojowa.
Jednym z najbardziej znaczących wkładów w dziedzinę psychologii w XX wieku było pojawienie się behawioryzmu. Behawioryzm był perspektywą teoretyczną, która sugerowała, że ludzkie zachowanie jest wyuczone poprzez procesy warunkowania i wzmacniania. Behawioryści wierzyli, że tylko obserwowalne zachowanie może być badane naukowo, ponieważ wewnętrzne procesy umysłowe nie były bezpośrednio mierzalne. Słynnemu psychologowi B.F. Skinnerowi przypisuje się opracowanie wielu podstawowych zasad behawioryzmu, w tym warunkowania operacyjnego, które wyjaśnia, jak można kształtować zachowanie poprzez pozytywne lub negatywne wzmocnienie. Inną wpływową szkołą myślenia na początku XX wieku była psychoanaliza. Zygmunt Freud, często nazywany ojcem psychoanalizy, był twórcą tego podejścia, które podkreślało rolę nieświadomych procesów psychicznych w kształtowaniu zachowania. Według Freuda, tłumione emocje i traumatyczne doświadczenia mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych, a terapia może pomóc pacjentom w przepracowaniu tych problemów. Chociaż psychoanaliza była ostro krytykowana za brak rygoru naukowego, jej wpływ na dziedzinę psychologii jest nie do przecenienia. Rewolucja poznawcza w psychologii miała miejsce w latach 50-tych i 60-tych XX wieku i oznaczała znaczące przesunięcie punktu ciężkości tej dyscypliny. Psychologia poznawcza, jak sama nazwa wskazuje, zajmuje się badaniem procesów umysłowych, w tym percepcji, pamięci, uwagi, języka i rozwiązywania problemów. Psychologowie poznawczy starali się zrozumieć, jak ludzie zdobywają, przetwarzają i wykorzystują informacje, co doprowadziło do postępu w takich dziedzinach jak sztuczna inteligencja i neuronauka. Na początku XX wieku pojawiła się psychologia społeczna jako odrębna dziedzina, w ramach której naukowcy badali, jak jednostki wchodzą w interakcje z innymi oraz jak normy społeczne i czynniki kulturowe kształtują zachowanie. Psychologowie społeczni wnieśli znaczący wkład w nasze rozumienie m.in. uprzedzeń, dyskryminacji, konformizmu i dynamiki grupowej. Wreszcie, psychologia rozwojowa pojawiła się jako odrębna dziedzina na początku XX wieku, skupiając się na badaniu rozwoju człowieka od niemowlęctwa do starości. Naukowcy z tej dziedziny starali się zrozumieć, jak przebiega rozwój fizyczny, społeczny i poznawczy, a także jakie czynniki na niego wpływają.
Psychologia kliniczna również poczyniła znaczące postępy w XX wieku, wraz z rozwojem opartych na dowodach psychoterapii, które okazały się skuteczne w leczeniu różnych zaburzeń zdrowia psychicznego. Podejścia behawioralne, poznawczo-behawioralne i humanistyczne należą do najczęściej stosowanych obecnie form psychoterapii, przy czym inne podejścia, takie jak terapie psychoanalityczne i egzystencjalne, są nadal stosowane, ale w mniejszym stopniu.
Podsumowując, wiek XX był okresem krytycznym dla rozwoju psychologii jako dyscypliny, naznaczonym pojawieniem się licznych szkół myślenia i ewolucją metodologii badawczych. Podczas gdy behawioryzm, psychoanaliza i psychologia poznawcza dominowały przez znaczną część wczesnej części stulecia, psychologia społeczna i psychologia rozwojowa pojawiły się jako znaczące subdziedziny w swoich prawach później. Dzięki postępom w psychologii klinicznej osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne mają obecnie dostęp do skutecznych metod leczenia, które znacznie poprawiły jakość ich życia. W miarę jak będziemy wchodzić w XXI wiek, fascynujące będzie obserwowanie dalszego rozwoju psychologii, przy czym nowe technologie i podejścia interdyscyplinarne prawdopodobnie odegrają znaczącą rolę.
